Thursday, October 8, 2009

The Goan community of London - A Konkani translation of the full story

The Goan community of London




A Konkani translation of the full story

Prostavona
Bharotache poschim kinare voilea Goeam thavn ieun akhea Londdon xarant sthaik zal'lo 6,000 voir lok asa. Londdon bondrantlo Goemkar somudai mullak heach lokacho ek vantto.
India showing Goa, Daman, Diu and Bombay. © NMM
Goemkar somudaiachea mull ugomachem hangasor dil'lem vornnon hea somudaiak Purv Londdon dhokea kodde ani thoinchea doria vahotuk kamakodde aschea sombondachem vornnon korta. Londdon bondra kodde Goemkarank asche sombond East India Company-chea patmarim koddlean suru zata. Uprant Peninsula and Oriental (P&O) ani British India Steam Navigation (BISN) hea kom'poninchea agbottim ani Brittonak Purv Afrika vosnnuke koddli axa, hanche modlo sombond fuddem chalu aslo.



Doria sombondit sonvskrutai

Tarvotti porom'pora

Vasco de Gama. © NMM
Goem Bharotachem ek lhanxem raj; Bharotachea poschim' kinare voileo Goem, Damanv ani Diu, heo tin zomati tachea vantteak ietat. Mhonntana Goenche Konknni uloupi, tarvotti zale tor kainch ojap nhoi.
Goenchea nivasink Mesopotamia ani Sindhu prodexa kodde vepari sombond aslole oxem dista.
Dhavea xekddea meren, dubava vinnem tankam Purv Afrike kodde sombond asle, ani 12-vea xekddea meren Polynesian ulanddi vaportale.

Purtugez vistar
15-vea xekddeache survatek Goemkar Indonesiachea mosalea zunveank poinn kortale. Teach xekddeache okhere meren Purtugezamnim Vasco da Gama (c. 1469–1524) khala Afrikecho bhonvaddo kaddun Bharotak ek doriavatt sodun kaddun Europevank fuddarponn dilem. Hantlean mosale, sed, Chini matiechim aidonam ani rotnam melloun ghevpak vatt ugti zali.


Portugese naval attack on Goa in 1510. © NMM
Afonso De Albuquerque (1453–1515) hannem Goem xar Musulmanam koddlean jikun ghetlem, ani 450 vorsanchi Purtugez razvott suru keli.

Eka samrajeachi rajdhani

Japana thaun Mozambique meren vistarlolea Purtugalachea purve koddlea samrajeachi Goem rajdhani zali, ani ek kherit Indo-Purtugez sonvskrutaiecho vikas zalo.
Zaite Purtugez tarvotti uxnn-prodexant mele ani haka lagun Goemkar, Purtugez tarvotti porom'poreche vantteli zale. Purtugez tarvamnim te Hindu Mhasagorant Purv Asia, Afrika, Brazil ani Europ bhonvle.

Padri ani Kom'poni
Goeant poilo Inglez
Poileant poilim Goeam ail'lea Inglezam poiki aslo Padri Thomas Stephens (1549–1619). 30 vorsanche piraier tannem Europ soddlem ani urlolem aplem jivit Goeam sarlem.

1581 vorsa Purtugalacho patt Espanhacho Philip II haka gelo. Dekhun Purtugal Inglanddacho dusman zalo. Khorem mhollear Purtugalachea navik dollacho vhoddlo vantto Armadachoch vantto zalo. Thomas Stephens hannem soglleant poilem Konknni veakoronn Latin lipient boroilem. Tachea probhavan Goeant bandlolo chhapkhano Asient soglleant poilim bandloleam modem poddta. Tannem Inglanddant aple familik boroilolea potram vorvim 1600 vorsa English East India Company sthapunk preronna dili.

Sombond sudarop


T1630 vorsache Madrid koblati uprant, Inglandd ani Espanha modle sombond sudarle. Hacho porinnam zaun 1635 tem 1639 meren atth Inglez tarvamnim Goeank bhett dili.
1640 vorsa Purtugal Espanha koddlean svotontr zalea uprant Inglez-Purtugez sombond portean sthaple.
1642 vorsache Goem koblatin ani Anglo-Purtugez koraran Brittixank, Macau ek soddun, her sogllea Purtugez tthikannamnim vepar korunk dilo.

Avoddtem bondir
1700 ani 1784 vorsam
Fort Aguada, Goa. © NMM
modem sumar 60 East India Company-chea tarvamnim Goeam bhett dil'li khobor asa. Zaitea Inglez East India Company-chea kapitanvamnim Goeant Natalam monoil'li khobor tarvanchea dispottiantlean gomta.
Aguada thaun savem udok bhorun ghetale tem soddun Goeam thaun
Goa, Een vermaerde koopstad urrak, zollov, mas (mhollear dukor ani boil) ghetale. Oslem mas tankam Brittixanchea probhava khal aslolea Hindu ani Muslim vattharamnim horxim mellonaslem.


Kaim vella East India tarvam fattim vetana Goenchea ani Asiechea tarvottiank (hankam Lascars mhonntale) ghetale.
Lascar hem ek farsi utor, ani tem Inglejint ani Purtugejint Lascarim, Europi nhoi tosle tarvotti hea orthan, bhitor sorlem.


Mumboiche Goenkar
Brittixam khal novi porza
Bombaim (atam Mumboi) 1661 vorsa Purtugez
View of Bombay. © NMM
Braganzachi Catarin, Charles II kodde kazar zatana Brittixank dil'li dot. Mhonntana Mumboiche Goemkar Brittix porza zali.
Charles II hannem East India Company-k Mumboi usnnem dilem. Goem ek boreantlem borem sobhavik bondir, dokhinn-ostomt Bharotachea miriam bondram ani Mumboi vo Surat modegot asa. Tem East India Company-chea tarvank portean portean vaporpachem bondir zalem.

Poili soinik karvai

Attack on the Maratha base of Geriah on 13 February 1756 was the first use of an Indo-Portugese force by the British. © NMM

1756 vorsa Admiral Pocock ani Admiral Watson hannim poilech pavttim Indo-Purtugez soinikank zhuzant vaporle. Doria voilo luttaru, Tulagee Angria, Purtugez ani Inglez tarvancher ghuri ghaltalo dekhun, tache rajdhani Geriacher akromonn korpant tannim vantto ghetlo.


The capture of Geriah, February 1756. © NMM

Brittix foujent Mumboiche tin'xim Indo-Purtugez 'Topaze' asle. 'Topaze' hea utracho orth, he soinik Kristanv aslole dekhun tanchean Hindvank addvarlolem koslem-i kam' korum-ietalem. Hindu kaideam pormonnem kaim torechim kamam ani kaim torechim jevnnam randop tthoravik kastamninch korchim.

East End hangache Lascar

Poilea Lascaranchem iennem
17-vea xekddeache okhere thaun East Greenwich hangache baptismache nondnne pormannem Malabar kinare voilea zaitea Bharotiyank chakram koxim Inglanddak haddlolim. Punn khoim thaun tim ailim tem sarkem sodun kaddunk kotthinn. 1660 vorsa ek Navigation Act (doria poinna vixim kaido) ho kaido ghatlolo, tea pormannem fattim ievpi East India tarvancher charant ek vantto hache poros odik Brittix nhoi tosle tarvotti asche nhoi. Ho kaido chalik lailolo mhonn puravo asa, kiteak 1730 vorsa Greenwich hanga kaido moddloleak ottok kel'lo. East India-chea pogar pustokavelean kollta, Capitanvank Indo-Purtugez randpi itle avoddtale ki he randpi ekach dhonia sangata don vo tin pavtti porian Londdon ani East Indies modem doria poinn kortale mhonn.

Bodli tarvotti chombo

Church of Our Lady of Assumption. © NMM

1720 tem 1800 meren, Londdon bondracho vepar dhondo tipottin vaddlo. East India Company-chim zaitim tarvam Goeank bhett diun Erith, Woolwich vo Deptford dhokeank laglim. Zaite Brittix tarvotti East Indies doria poinnar bhair poddle, dekhun zaite Indo-Purtugez Lascar Bengal ani Madras thaun tarvotti chombeamnim bhorti kele.
Napoleonic zhuza son'dorbhar thoddea kallak 1797 tem 1799 meren Brittix Goeam aslole zal'lean, tache uprant East India Company tarvancher Goemkarank sirviso mellpak nett ailo.


Deptford Goemkar
Brittix Jeneralank Goenchea jevnnachi ruch lagli, ani tannim zaitea Goemkarank randpi ani sadaronn chakram zaupak Mumboi vhelim. Deptford hanga 1796 vorsa St. Nicholas firgojent Indiaman tarvacher ailolea tera Lascarank ani ek Purtugezak purlole; tanche modem Goemkar asle zait. Zor Deptford hanga Goemkar aslole zalear te King Street, New Street ani Lower Street hea vattharant asle zait, kiteak tea kallar sonvsarantle soglle toreche lok ravpi he roste asle.

Soddun dilole tarvotti

Shadwell Basin. © NMM
19-vea xekddeache modegot chodd ani chodd Goemkaramnim Londdon rabito kelo. Chodd-xe tarvanchea dhoniamnim soddun dil'le tarvotti. Survatek gelole chodd-xe Goemkar Purv Londdonachea vixixtt vattharank akorxit zale.
Skittle-ground at the back of the Royal Sovereign Pub. © NMM
Chodd famad vattharam poiki Shadwell hanga High Street thaun bhitor vochpi painnincho gott, zaka Tiger Bay mhonntat.
Hea kallache lokgonnti vake Goemkar ani her Asiekarancho ankddo dinant, karonn tankam biddar ditolea bhattkarank bondkhonnichi khast poddum-ietali. Punn tea vattharant Goemkar aslole mhonn her koddlean purave melltat. Nombor 12, Bluegate Fields hanga sumar 1855 vorsa Goeam thaun ailolo Francis Kaudery (ghoddie Cordeira) Royal Sovereign Public House mhonnlole kodde karbari mhonn kam' kortalo. Lascarank ekamekak mellpak hi ek bori suvat asli. Te hanga sangata mellun urrak piyetale ani tavernachea fattlea angnnant 'skittles' ho khell khelltale.

Porkeanchem Ghor
East India Company-cho adlo sando Lieutenant Colonel R.M. Hughes ani London City Mission hacho vangddi Joseph Salter hannim, hea chodd-xea dubllea lokachi poristhiti polleun tancho
The home for Asiatics, Africans, South Sea Islanders and others at West India Dock Road. © NMM
prosn hatim ghetlo. 1855 vorsa hea manestamnim ek Porkeanchem Ghor sthapon korunk ek zomat apoili.
West India Dock hangachea hea ghorak 'Home for Asiatics, Africans, South Sea Islanders and Others' mukhel dan divpi mhollear bhovmanest East India Company, tinnem £200 dile. Halinch suru kel'li Peninsula and Oriental (P&O) Steam Navigation Company hinnem £20 dile. 1857 vorsa tea ghorachi ugtavnni zali.
Konnak tea vattharant sirvis mellpachi son'di asli, vo purve kodde tarwar fattim vochpache asle, toslea Lascarank thoim proves melltalo. Tea ghorache kuxik Lascars Shipping Agency asli. Tea ghorant kaim Goenkar asle. Tanche poiki eklean thoim apnnachem kumsar aikunk Konknni uloupi padri mellona mhonn tokrar kel'li.

Suez vatt
1869 vorsa Suez Canal ugoddtoch, Afrikecho bhonvaddo kaddinastana soroll Bharotak ani Australiak mottve vatten tarvank poinn korunk mell'lem. Brittix India Steam Navigation Company (BISNC) tosleo kom'poneo hache adinch Hindu Mhasagorant poinn korpi tarvancher Goemkarank sirviso ditaleo, teo atam tankam Suez vatten Londdon vochpi poinnancher-ui vaprunk lagle. Haka lagun Londdon bondrant vochpi P&O tarvancher vavurtolea tarvotteanchea ankddeak hea-i tarvotteancho ankddo zoddlo.
Borovpi sangtat: Isle of Dogs hanga 1872 vorsa Lascar, chakram ani aya (bhurgeancheo norsi) aslim, ani thoim Goenchem urrak melltalem mhonn. Ratcliffe lagsarcho, Limehouse Basin fattlean, ho sogllo vatthar Lascarank avddichi suvat zaun asli. Tanche poikiche kaim dadle thollavea Brittix bailam kodde kazar zale ani Mile End Old Town hanga ravtale. Commercial Road hanga St. Mary's ani St. Michael's igorzank vetale zait.

Poilem kuttumb
Inglanddant ravpi poilem kuttumb mhonn Mascarenhas familik vollkotat; tim Momboiche vatten hanga ailolim ani Martham Street, East Ham hanga ravtalim. Tanchim tegam bhurgim East London hanga zolmol'lim. Shri Mascarenhas bhasancho profsor aslo, ani tachi bail vistid xinvpinn asli.
Him Goemkaram Grove Crescent Road hangasor St. Francis of Assisi igorjek misak vetalim zait. Xarachea chodd girest vattharant sumar so vo sat bailo bhaddeachea ghorant ravtaleo. Him Catholic Goemkaram Bloomfields Street, Moorfields hangachea Roman Catholic kopelak dor Aitara chukoinastana misak vetalim.
Ho poilincho Goemkar somudai il'lo il'lo korun Purv Londdonachea sadea lokanchea zomeant misllun gelo, ani 20-vea xekddeache survatek ek kherit somudai koso urunk na.


P&O ani Lascar
1881 vorsa Peninsula & Oriental (P&O) lainicho nimanno thambo (terminus) Southampton thaun Londdon haloilo. Tea vorsacho lokgonnti vako Londdon bondrachea Goemkar Lascar jonosonkhient javpi bodola vixim moladik nazuk mahiti dita. Soglle sangata mellun 55 voir Goemkar Lascar Londdon bondrachea chear tarvancher asle – tanche poiki P&O-chim tin tarvam. He chodd-xe Goenchea dolala vorvim Mumboi sirvisec lailole. Familinchea itihasachea obheasantlean kaim zonnancho Goeantlo mull ganv sodun kaddum-ieta. P&O Londdon thaun Bharotak vo Australiak vochpi aplea tarvancher Goenkarank vhoddle sonkhien gheit ravle.

St. Katharine's hangache Goemkar
Eke bazuk posre ani dusre vatten St. Katharine's Docks hache gudanv aslolo St. George's Street, Asiechea tarvotteanche avddicho vatthar. Hanga 1888 vorsa eka Goemkaran Cartwright Street, Katharine Building-ant ek flett bhaddeak ghetlolem dista.
1901 vorsa ghetlole lokgonntint Londdonachea Goemkar Lascarancho vaddlolo ankddo dakoila. Londdon bondrant 120 Goemkar tarvotti asle, zanche modle Albert Docks P&O tarvancher 104 zonn asle.

Vosnnuke Karkun
Samrajeache proxasoki sevok
BISNC kom'ponin soit Goemkarank Hindu Mhasagora bhonvtonnim aplea ofisamnim karkun
British India Steam Navigation Company East Africa Coast Service. © NMM
mhonn 1874 vorsa itle adim thaun-ui sirvisek ghetle. BISNC-chea dhonian, Sir William Mackinnon hannem Imperial British East African Company (IBEAC) 1881 vorsa sthapli Uganda Protectorate ani British East Africa hangachea vepar-dhondeachem karbar choloupa khatir. Tarva vahotuk kom'poni ani ek vepari kom'poni modlea sombondacho porinnam zaun 20-vea xekddeant Londdonachea Goemkarancho ankddo il'lo il'lo korun vaddot gelo.
Zanzibar and shipping taken from HMS London, in 1875. © NMM

He fotto 1875 vorsa Zanzibar hanga HMS London hea tarva voilean kaddlole. 1881 vorsa hea Royal Navy mukhel tthanneachea tarvar atth Goemkar asle. Tachea daveak asa tem HMS Malacca; tacher-ui Goenkar asle.

Mackinnon ani BISNC
1891 vorsa Duncan Mackinnon (William Mackinnon hacho putnno) hannem 81 tarvanchea tanddeacho karbar hatim ghetlo. Mackinnon hannem Purv Afrikechem tarvanchem mukhel tthannem Zanzibar thaun Mombasa vhorun Bharot ani Purv Afrika modlea poinnancho ankddo vaddoilo.
BISNC hankam Goemkaranchem visvaxiponn itlem manovlem ki Purv Afrika kocheri choloupak Goemkar stafacher visvas dovrunk lagle.
Dhow anchorage in Mombasa. © NMM


1890 tem 1895 meren, jednam Brittix vosnnuki sorkaran Purv Afrikent IBEAC tabeant ghetlem, tednam Goemkarank vosnnuki proxason sevent ani Purv Afrika ttelegraf ofisamnim sirvisek lavpachem dhoronn apnnaun zal'lem.
Khorem mhollear, 1890 vorsa bhitoruch Mombasant 160 Goemkar dhokeachea ani bondrachea karbarantlea vavrant fatticho konno koxe aslole.

Jednam East African Railways & Harbours (EAR&H) hachi ievzonn vosahoti sorkaran suru keli tednam Goemkarank tantum karbari ani proxason sevok mhonn ghetle.

Purv Afrikeche vostekar


Engines of the East African Railways (EAR). © NMM
Purv Afrikent vochun rabito korpi Goemkarancho ankddo poilea ani dusrea mhazhuzanche modegat (1918–1939) tengxer pavlolo, jednam poilea mhazhuzant Merchant vo Royal Navy seva dilole Goemkar tarvotti aplea kuttumbam soit Purv
Report for Smith Mackenzie & Co. © NMM
Afrikent ravunk gel'le. BISNC kom'poni Purv Afrikent Smith, Mackenzie & Co. hea nanvan aplo dhondo fuddem vhorunk lagli. Hich kom'poni, P&O, BI ani Union Lines hanchi tarvotti veparantli thollavi dolali zaunk pavli. 1950 vorsa meren British Merchant Navy hicho soglleant vhod mhollear BI tarvancho tanddo, punn to Suezache purve kodde choltalo. 'BI Sunday' mhonn famad zal'lea 16 Setembr 1951 disa Mombasa bondrant dor ek dhoko BI tarvamnim apnnailolo, ani tancher 200 Goemkar asle.



Exodus (Nirgomon, mhollear bhair vochpachi khett)

Humttun kaddlole Goemkar
Londdon bondrant mhazhuzam modlea vorsamnim BISNC ani P&O tarvancher, ani dusrea mhazhuza uprant thaun 1960 doxoka meren P&O tarvancher Goemkar tarvotti iet asle. 1960-chea doxokant Afrikent svotontrai chollvollik lagun Kenya, Uganda ani Tanzania proxasoki sevent Goemkaram bodlek Afrikanank gheunk lagle. Purv Afrikent aslolea, Brittix pasport ghetlolea Goemkarank to prodes soddcho poddlo, ani 1967 vorsa uprant bhair vochpeancho ankddo vaddot gelo. Hakach 'Exodus' (nirgomon) mhonnunk lagle. 1972 vorsa Goemkarank Uganda thaun dhanvddaile dekhun Londdon xaracho Goemkar somudai anik vaddlo, zor-ui tantlim zaitim zonnam Canada vochun ravlim.

Aiz Goemkar
Aiz Londdon bondrant ravpi Goemkaram chodd-xim Purv Afrika thaun ailolim. Punn tanche
Goan Cuisine, Plumstead. © NMM
poiki 30 ttokke zonnancho eklo tori purvoz adlea donxim vorsamnim vepari tarvancher tarvotti zaun Londdonak ailolo. Aichea Londdonantlea Goemkar lokanche vanttnnent ani Goeantlea lokache vanttnnent zaito forok asa. Brittix Asiekarancho somudai chodd-so soglloch Goenchea ek vhodd bhagantlo, ani kheritponnim kinare voilea tin talukeantlo, jea vattharak 'Pornni Kabizad' (Velhas Conquistas) mhonntat.


Londdon somudai
Londdon somudai 98% Catholic ani Inglez uloupi, ani somudaiachea 90% von odik lokak Afrike kodde itihasik sombond asat. Hache urfattem, Goeantlo lok aiz:

akhea Goeanchea bhugolik bhagamnim soglleak vistarla
choddant chodd lok Hindu (65%)
choddant chodd Konknni uloupi, olpsonkhen punn borech-xe Moratthi uloupi.

Goemkar somudai choddant chodd modheom vorgachim aslolean, xarachem kendr (zoim chodd-xim survatek ravlolim) soddun bhailea vattharant vochun ravunk sodit aileant.


http://www.portcities.org.uk/london/server/show/ConNarrative.50/chapterId/1694/The-Goan-community-of-London.html
Page 8 of 8.

1 comment:

  1. I will be coming to London by waynof Portuguse passport,I wnt information about where to, how to go about the rules and regulations for a Goan with the portuguse nationality.
    what are the initial formalities etc..etc..

    ReplyDelete